Apostazja (z gr. odstąpienie, bunt) – odejście od wiary; w pierwotnym znaczeniu – całkowite porzucenie wiary chrześcijańskiej. Współcześnie w polskich realiach i w odniesieniu do Kościoła rzymskokatolickiego formalność polegająca na złożeniu odpowiedniego pisma, które umożliwia “wykreślenie” ze wspólnoty tej religii i skutkuje m.in nie ujmowaniem przez urzędy jak GUS takiej osoby jako katolika / katoliczki. Współcześnie apostazja rozumiana jest jako świadome, dobrowolne i publiczne wyrzeczenie się przynależności do Kościoła rzymskokatolickiego.
Po co apostazja?
Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego (skąd pochodzą oficjalne informacje GUS) podaje, że w Polsce w jest 33,7 mln katolików, co stanowi 95,8% społeczeństwa polskiego (dane dotyczą roku 2008). Dzieje sie tak ponieważ włączenie do KK przez chrzest w wieku niemowlęcym jest powszechną tracycją praktykowaną nawet przez “niepraktykujących” katolików. Księża natomiast nie wnikając w pobudki rodziców ani głębokośc ich wiary w Boga chętnie udzielają chrztu ich dzieciom, gdyż każda nowa “owieczka” niesie ze sobą wymierny przychód niezbędny do wieloteniego trwania i utrzymania instytucji kościelnych. Nie ma wiekszego znaczenia, że wiele z tych ochrzczonych niemowląt w wieku dorosłym pojawia sie w kościele rzadko albo wcale.
Oczywistym absurdem jest sytuacja, w której dorosły, wierzący człowiek postanawia opuścić “macierzysty” kościół na rzecz kościoła protestanckiego, gdzie mimo przyjęcia chrztu w wieku świadomym i oficjalnego włączenia do społeczności protestanckiej, nadal pozostaje on formalnie katolikiem. W takich wypadkach również wymagany jest akt apostazji, mimo że sama tylko zmiana wyznania jest już podstawą do katolickiej ekskomuniki.
Procedura
Ze względu na narastającą falę zgłaszanych aktów apostazji w całej Polsce Konferencja Episkopatu Polski 29 września 2008 ustaliła zasady przeprowadzania aktu apostazji przez obywateli Polski. W myśl tych zasad apostazja dokonywana na terenie diecezji polskich dla swej skuteczności musi być złożona w formie własnoręcznego oświadczenia złożonego na ręce proboszcza miejsca zamieszkania w obecności dwóch pełnoletnich świadków. Do wniosku należy także dołączyć akt chrztu. Nie mają mocy prawnej apostazje składane przez Polaków składane poza Polską. Jedynym dokumentem potwierdzającym apostazję jest obecnie akt chrztu z odpowiednią adnotacją, poświadczającą apostazję. Apostazję natomiast formalizuje prawnie wpis do księgi chrztu o dokonanym akcie.
Ponieważ apostazja ma formę publiczną, przywrócenie stanu poprzedniego należy do gestii ordynariusza diecezji, który określa ewentualne kary i formy pokutne. W wyjątkowych sytuacjach prawo to przysługuje każdemu biskupowi w akcie spowiedzi.
Skutki apostazji
- kara ekskomuniki latae sententiae wiążąca mocą samego prawa, która następuje automatycznie po czynie (nie musi być ogłoszona oficjalnie) – apostata pozbawia się tzw. życia sakramentalnego, ewentulanych lub posiadanych kościelnych urzędów, godności, przywilejów itp.
- zakaz wykonywania funkcji w KK (m. in.: funkcji chrzestnego, świadka bierzmowania, świadka zawarcia małżeństwa, przynależności do publicznych stowarzyszeń, ruchów i organizacji kościelnych i katolickich, itp.)
- pozbawienie pogrzebu wg obrządku katolickiego, pochowanie poza katolickim cmentarzem
- niemożność wzięcia ślubu w kanonicznej formie zawarcia małżeństwa (tak jak między dwojgiem katolików) – możliwe jest wzięcie ślubu w formie przewidzianej dla pary mieszanej
Oprócz organizacyjnych sankcji ze strony Kościoła należy być też przygotowanym na społeczne sankcje ze strony najbliższego otoczenia i rodziny. Różnorakie formy ostracyzmu nie muszą wystąpić, ale mogą i trzeba być tego świadomym. Konflikt rodzinny powinno się uprzedzić poważną i szczerą rozmową.